Ε6 Η ΠΟΛΗ ΧΑΘΗΚΕ ΣΤΟ ΧΙΟΝΙ

Το ρήμα «είμαι» στον αόριστο και παρατατικό

Το βοηθητικό ρήμα «είμαι» στον ενεστώτα:

Εγώ είμαι
Εσύ είσαι
Αυτός είναι
Εμείς είμαστε
Εσείς είστε
Αυτοί είναι

Το βοηθητικό ρήμα «είμαι» στον παρατατικό και στον αόριστο

(Κλίνεται με τον ίδιο τρόπο)

Εγώ ήμουν
Εσύ ήσουν
Αυτός ήταν
Εμείς ήμαστε (ήμασταν)
Εσείς ήσαστε (ήσασταν)
Αυτοί ήταν

ΣΥΝΘΕΤΕΣ ΛΕΞΕΙΣ

Σύνθεση λέγεται η ένωση δύο (ή και τριών) διαφορετικών λέξεων ώστε να σχηματιστεί μια νέα λέξη. Η νέα αυτή λέξη που θα προκύψει λέγεται σύνθετη λέξη. Π.χ.:

μαχαίρια + πιρούνια: μαχαιροπίρουνα
μπαίνω + βγαίνω: μπαινοβγαίνω
παρά + μένω: παραμένω

Οι απλές λέξεις που ενώνονται λέγονται συνθετικά. Πχ:  

βουνό  (απλή λέξη) α’ συνθετικό

+

κορφή (απλή λέξη) β’ συνθετικό

=

βουνοκορφή (σύνθετη λέξη)

Προσοχή: Πολλές λέξεις όταν ενώνονται, παίρνουν ανάμεσά τους ένα φωνήεν, το -ο- , το οποίο μπαίνει στη θέση της κατάληξης της πρώτης λέξης. Π.χ.:

νύχτα + λουλούδι: νυχτολούλουδο
χελιδόνι + φωλιά: χελιδονοφωλιά

Προσοχή: Οι μονοσύλλαβες ή δισύλλαβες λέξεις που δε γράφονται ποτέ μόνες τους αλλά πάντοτε ως πρώτο συνθετικό σε μία σύνθετη λέξη λέγονται αχώριστα μόρια.

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΛΕΞΕΩΝ

Όλες οι λέξεις, παράγωγες και σύνθετες, που γίνονται από μία λέξη λέγονται συγγενικές λέξεις. Οι συγγενικές λέξεις αποτελούν όλες μαζί μια οικογένεια λέξεων.Πχ:

ψάρι
Παράγωγες λέξεις	Σύνθετες λέξεις
ψαρεύω ψαράς ψάρεμα	ψαραγορά ψαρόσουπα ψαροπούλι
Οικογένεια λέξεων

ΧΡΟΝΙΚΑ ΚΑΙ ΤΡΟΠΙΚΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ

Τα επιρρήματα είναι άκλιτες λέξεις που συνοδεύουν ρήματα.
 
Τα χρονικά επιρρήματα μας δείχνουν πότε γίνεται η ενέργεια που δηλώνει το ρήμα. Δηλαδή απαντούν στην ερώτηση "πότε;"

 π.χ. Έπαιξα με τους φίλους μου πριν διαβάσω.

Τα τροπικά επιρρήματα μας δείχνουν με ποιον τρόπο  γίνεται η ενέργεια που δηλώνει το ρήμα. Δηλαδά απαντούν στην ερώτηση "πώς;"

π.χ.   Κράτησα γερά το χέρι του.

ΟΙ ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Ο χρόνος είναι στο μυαλό μας σαν μια ευθεία γραμμή:

ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ

Τα ρήματα που είναι στον παρατατικό μας δείχνουν τι γινόταν συνέχεια στο παρελθόν.

Π.χ.: Τα παιδιά έπαιζαν ποδόσφαιρο όλο το απόγευμα.

Κλίση:

εγώ έ-παιζ-α
εσύ έ-παιζ-ες
αυτός έ-παιζ-ε
εμείς παίζ-αμε
εσείς παίζ-ατε
αυτοί έ-παιζ-αν

ΑΟΡΙΣΤΟΣ

Τα ρήματα που είναι στον αόριστο μας δείχνουν τι έγινε για μια στιγμή στο παρελθόν.

Πχ: Χτες χτύπησα το πόδι μου!

Κλίση:

εγώ έ-παιξ-α
εσύ έ-παιξ-ες
αυτός έ-παιξ-ε
εμείς παίξ-αμε
εσείς παίξ-ατε
αυτοί έ-παιξ-αν

Βασικοί κανόνες ορθογραφίας Αορίστου

1. Τα ρήματα που τελειώνουν σε –ώνω σχηματίζουν τον αόριστο σε –ωσα.
   Πχ: μεγαλώνω - μεγάλωσα
2. Τα ρήματα που τελειώνουν σε –ιζω σχηματίζουν τον αόριστο σε –ισα.
   Πχ: σκουπίζω - σκούπισα
3. Τα ρήματα που τονίζονται στην τελευταία συλλαβή (πχ: ρωτώ) σχηματίζουν τον αόριστο σε –ήσα. Πχ: ρωτώ - ρώτησα

 Ανώμαλα ρήματα που πρέπει να προσέχω την ορθογραφία τους!

Ενεστώτας	Αόριστος	Ενεστώτας	Αόριστος
ανεβαίνω κατεβαίνω μπαίνω βγαίνω πηγαίνω έρχομαι μένω φεύγω πλένω βρίσκω βλέπω	ανέβηκα κατέβηκα μπήκα βγήκα πήγα ήρθα έμεινα έφυγα έπλυνα βρήκα είδα	λέω πίνω παίρνω τρώω δακρύζω αθροίζω δανείζω στέλνω μεθώ ντύνω	είπα ήπια πήρα έφαγα δάκρυσα άθροισα δάνεισα έστειλα μέθυσα έντυσα

ΧΡΟΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ

Οι μικρές άκλιτες λέξεις που μας βοηθούν να συνδέσουμε λέξεις ή προτάσεις μεταξύ τους λέγονται σύνδεσμοι. Εμείς εδώ θα μάθουμε μερικούς αιτιολογικούς και χρονικούς συνδέσμους. 

Αιτιολογικοί σύνδεσμοι

γιατί, επειδή, αφού

Τους χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να αιτιολογήσουμε, να εξηγήσουμε κάτι. Π.χ.: Η μαμά με έβαλε τιμωρία, γιατί έσπασα το αγαπημένο της βάζο. (αιτιολογική πρόταση)

Χρονικοί σύνδεσμοι

όταν, μόλις, καθώς, ενώ, πριν, προτού, όποτε

Τους χρησιμοποιήσουμε για να δείξουμε τη χρονική στιγμή που συμβαίνει κάτι, δηλαδή το πότε. Π.χ.: Έβαλε τα κλάματα όταν τη μάλωσα. (χρονική πρόταση)

 ΦΥΛΛΑΔΙΑ ΓΙΑ ΕΞΑΣΚΗΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΑΠΟ ΜΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ ΤΟΥ 17ου ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΡΟΔΟΥ:

ΠΑΤΑ ΤΙΣ ΕΙΚΟΝΕΣ